کشاورزان بنای ساسانی را محاصره کردند
هر چند محوطه تاریخی "تل سفیدک" در "حاجی‌آباد" استان فارس به عنوان مجموعه‌ای ارزشمند معماری و هنر دوره‌ی ساسانی با تلاش‌های مرحوم مسعود آذرنوش شهرت پیدا کرد، اما زمین‌های کشاورزی این محوطه‌ی تاریخی را محصور کرده‌اند، اتفاقی که عامل اولیه برای آغاز پروژه‌ی تعیین عرصه و حریم این محوطه تاریخی شده است.
سیده سمیرا جعفری، سرپرست هیأت باستان شناسی با اشاره به این نکته که در اواخر دهه ۷۰ بخش حاجی آباد از شهرستان "داراب" جدا و با مرکزیت شهر "حاجی آباد" به شهرستان "زرین دشت" تغییر نام داد، یادآور شد: در تابستان ۱۳۵۵ برای اجرای طرح کشاورزی در شهر "حاجی آباد" که در آن زمان روستایی از توابع شهرستان "داراب محسوب" می‌شد، بخشی از اراضی شمال روستا با بولدوزر تسطیح شد. این باستان شناس با اشاره به پیداشدن قطعات پُرشمار گچ‌بری در زمان انجام این فعالیت‌ها بیان کرد: این اتفاق نشان داد که محوطه از دیدِ باستان‌شناسی حائز اهمیت است. پس از آن، مرکز باستان‌شناسی ایران در زمستان سال ۱۳۵۶ نخستین کاوش‌های علمی را به سرپرستی زنده یاد مسعود آذرنوش آغاز کرد.
او ادامه داد: کاوش‌های هیات مرکز باستان شناسی ایران در بنایی که بعدها «خانه اربابی» حاجی آباد نام گرفت، باعث شد که مجموعه‌ای با ارزش از معماری و هنر دوره‌ی ساسانی که به دلیل ناآگاهی و بی‌توجهی ساکنان در حال نابودی کامل بود، نجات پیدا کند.
وی ادامه داد: اهمیت "تل سفیدک" حاجی آباد و یافته‌های به دست آمده از کاوش آن توسط زنده یاد دکتر آذرنوش باعث شهرت این محوطه که از محوطه‌های مهم در شناخت دوره ساسانی بود، شود.
به گفته‌ی جعفری این دلایل در تعیین عرصه و حریم این محوطه که تخریب بیشتر عوامل انسانی را می‌تواند تا حدی کاهش دهد، با حساسیت ویژه‌ای انجام می‌شود.
او در ادامه مهمترین عامل را در تعیین عرصه حقیقی محوطه،محاصره‌ی زمین‌های کشاورزی در اطراف این بنای ساسانی دانست و گفت: بخش‌هایی در این فضا به عنوان عرصه محوطه باستانی شناخته می‌شوند که اثری تاریخی داشته باشند، از سوی دیگر در بخش‌هایی از این محوطه که فضا باکاربری مسکونی، باغ و کشاورزی پر شده است، از نظر میراثی حساسیت بیشتری دارند.
وی اضافه کرد: این مسئله در مورد "تل سفیدک حاجی‌آباد" نیز صادق است، چون زمین‌های کشاورزی محوطه را محصور کرده و گاهی به درون عرصه نیز تجاوز می‌کنند.
جعفری افزود: امروزه تل سفیدک در حاشیه شهر حاجی آباد و انتهای بلوار امامزاده قرار گرفته است و به مرور به ارزش این زمین‌ها در شهر که اخیرا مرکز شهرستان زرین‌دشت شده، افزوده می‌شود، به همین دلیل آن در معرض تخریب بیشتری قرار گرفته است.
جعفری در تشریح انجام طرح تعیین عرصه و حریم این محوطه تاریخی نیز گفت: به منظور گمانه زنی برای تعیین عرصه و حریم محوطه تل سفیدک، ابتدا از محوطه و زمین های اطراف آن به شعاع تقریبی ۳۰۰ متر نقشه توپوگرافی تهیه و سپس بر روی نقشه عوارض غیر طبیعی و موقعیت گمانه ها مشخص شد، این کار با توجیه مالکانِ زمین‌های در اطراف محوطه و در زمین‌های کشاورزی انجام شد.
او با بیان این‌که بقایای برجای مانده در تل سفیدک در واقع یک خانه دوره ساسانی است که به دلایلی از جمله ساختار و تزیینات به احتمال قریب به یقین متعلق به اشراف زاده ها یا به قولی اربابی بوده است،
وی با بیان این‌که هر چند تنها آثار دیوارها ـ طاقچه ها و ته ستون ایوان ورودی بنا باقی مانده است، اما وجود آثار مکشوفه آن در شناخت تاریخ هنر و معماری و مذهب دوره ساسانی اهمیت زیادی دارد، گفت: این بنا از لحاظ کارکردی دارای سه قسمت مجزا بصورت واحدهایی با اتاق و حیاط مجزا بوده است.
سرپرست هیأت باستان شناسی ادامه داد: در بخشی از بنا (اتاق ۱۱۴) وجود نقاشی‌های دیواری و گچ‌بری‌های منحصر به فرد مانند تصاویر صلیب شکسته در کنار مجسمه‌های ایزدبان و آناهیتا که در طاقچه‌های یک اتاق قرار داشته نشان می‌دهد که در این بنای مسکونی احتمالاً مکانی بعنوان محل نیایش وجود داشته است و دکتر آذرنوش آن بعنوان نیایشگاه ساختمان نام برده است.
این باستان شناس با بیان این‌که خانه اربابی حاجی آباد احتمالا در سال ۳۶۳ میلادی یا حوالی آن ساخته یا دوباره تزیین شده است، افزود: وجود مجسمه نیم تنه شاپور دوم که در سال‌های ۳۰۹ تا ۳۷۹ میلادی حکومت می‌کرده، نشان می‌دهد که در دوره ساسانی همبستگی بین دین و دولت وجود داشته و ایرانیان باستان به مسائل مذهبی و انجام مراسم و نیایش‌های دینی اهتمام ویژه‌ای داشتند
بازدید:۵۲۳
منبع: ایسنا
لینک کپی شد
